In Memoriam Paul Damen - de grootste literaire zwendelaar van de 21ste eeuw

HOME

In Memoriam Paul Damen

de grootste literaire zwendelaar

van de 21ste eeuw

Op 13 november overleed in zijn woonplaats Amsterdam de journalist Paul Damen. Hij was 70 jaar. Zijn bekendheid dankte hij niet zo zeer aan zijn journalistieke prestaties, maar vooral aan het aanvankelijk alom bejubelde boek Bloemen van het Kwaad. Gedichten van dictators, dat in februari 2016 verscheen.

Het boek en zijn auteur begonnen na de lancering ervan in dagblad Trouw en in het destijds toonaangevende tv-programma De Wereld Draait Door een zegetocht door de laaglandse media.

Geen van de recensenten viel het op dat het werk – waarin onder meer poëmen “van Adolf Hitler” gepresenteerd werden – tot de nok toe gevuld was met fouten, slordigheden en Wikipedia-weetjes, gebaseerd op uiterst dubieuze bronnen en talrijk en buitengewoon bot plagiaat. Veel van de gepresenteerde 'gedichten' zijn niet eens gedichten.

Dat Paul Damen, die zei maar zeven Europese talen te beheersen, claimde alle gedichten zelf vertaald te hebben (let wel: het gaat hier om ruim twintig talen, waaronder Turkmeens, Oud-Turks, Chinees, Japans, Mongools en Georgisch) verwonderde kennelijk niemand.

Na grondig onderzoek van het boek en na consultatie van tal van professionele poëzievertalers (die door Damen deels waren opgevoerd als co-vertalers, maar van niets wisten) publiceerden Jaap van den Born en uw verslaggever een serie artikelen in Droog Magazine, De Reactor en Skepter waarin Paul Damen ontmaskerd werd als de persoon die hij was: de tot nu toe grootste literaire zwendelaar van de 21ste eeuw.

De meeste media, die in 2016 zo uitbundig en positief hadden bericht over Bloemen van het Kwaad. Gedichten van dictators hielden zich Oost-Indisch doof voor onze bevindingen. Rectificeren zou voor hen te pijnlijk zijn. Wel overtuigd waren Menno Wigman, de met de woorden “het is allemaal echt waar” door Paul Damen voorgelogen auteur van het nawoord van het boek. Wigman trok na lezing van onze artikelen zijn nawoord in. NRC, Dagblad van het Noorden, de Belgische krant De Standaard en ook – heel schoorvoetend – Trouw brachten het nieuws over de ware aard van Damens boek.

Dat weerhield Paul Damen er niet van om nogmaals grootschalig literair te frauderen. Begin 2018 publiceerde hij in De Republikein twee artikelen over “Hermelijnvlooien-poëzie” – gedichten waarin de Oranjes opgehemeld worden. Lezing van die artikelen (deel 1, deel 2) bezorgde uw verslaggever een déjà vu. Want wat bleek? Damen had zowel de lopende tekst als de gepresenteerde gedichten in die twee artikelen grotendeels overgeschreven uit de in 1946 verschenen bloemlezing Dichters om Oranje, zonder enige bronvermelding what so ever.

Uw verslaggever berichtte hierover op 13 april 2018 en legde dat stuk voor aan René Zwaap, de hoofdredacteur van De Repu-blikein. Het antwoord? Een serie verwensingen.

Twee jaar later. Paul Damen lanceert op 29 juni 2020 zijn derde Hermelijnvlooienpoëzie-artikel. Ditmaal verwijst hij wél naar de bloemlezing uit 1946, waarmee hij het bedrog in zijn artikelen uit 2017 en 2018 witwast.

Hij maakt ook van de gelegenheid gebruik om met één van zijn critici af te rekenen:

“Soms echter mengt een van zijn dichtwerk levende ‘dichter’ zich onder het amateurgerijmel. En dan blijkt, zoals bijvoorbeeld bij Bart ‘FM’ Droog, de Groningse bard van zompen en zwaden” (…) Via de instelling van een ‘Dichter des Vaderlands’, iets waar deze Droog zich overigens tot het uiterste tegen verzette toen bleek dat hij zelf niet in aanmerking kwam wegens geen dichter, werd nog gepoogd het springtij der amateurdichters tegen te houden.”

Dit is aantoonbaar onwaar. Ik heb me in 2004-2009 juist vóór het Dichter des Vaderlandsschap (DdV) ingezet, middels het poëzieperiodiek Rottend Staal en als campagneleider van Tsead Bruinja, bij diens eerste kandidaatstelling voor DdV in 2009-2010. Niet alleen dat: eind 2004 was ik door NRC Handelsblad gevraagd om mee te doen aan de competitie. Wat ik weigerde en zei dat ze beter Driek van Wissen op de lijst konden zetten – hetgeen geschiedde. Met als uitkomst dat hij gekozen kon worden en uiteindelijk tot Dichter des Vaderlands verkozen werd).

Wat Damen schreef is niet alleen onwaar, maar ook heel raar. Eerst stelt Damen correct dat ik destijds een professioneel dichter (al dan niet tussen aanhalingstekens) was, om daarna me een “geen dichter” te noemen.

Nu mag je stellen dat ik (of willekeurig wie) erbarmelijk slechte gedichten schrijft, maar als iemand een vijftiental dichtbundels en een zwik bloemlezingen heeft uitgebracht, dan is het nogal idioot om zo’n persoon “geen dichter” te noemen. En dat is precies de crux: Paul Damen wás een complete idioot.

Hij dacht weg te komen met tot nu toe de grootste literaire zwendel van de 21ste eeuw. Hij dacht ook kritische geluiden over zijn bedrog te smoren met nogal doorzichtige lasterpraat.

Het is hem niet gelukt.

De postume ontmaskering van Paul Damen door het NIW

Paul Damen presenteerde zich nadrukkelijk als Jood. Hij was onder meer columnist bij de joodse nieuws- en opiniesite Jonet.nl. In 2016 schreef hij daar: "Daarom deze weggever aan de Jodenhaters, vanaf een Joodse website, geschreven door een Jood, over een Jood die minister is en moet ingrijpen: soms is dat internationale Joodse complot wél zo handig."(1) en “Ons Joden Blijft Namelijk Niets Bespaard.”(2).

Damen is een jaar lang hoofdredacteur van het NIW (Nieuw Israëlitisch Weekblad). Hij werkte van circa 2011 tot 2016 bij de Joodse Omroep. Hij publiceerde tot aan zijn dood ook columns in het NIW.

Echter, op 21 november 2024 berichtte Esther Voet in het NIW:

“In het kader van journalistieke integriteit moeten we melden wat de afgelopen anderhalve week aan het licht is gekomen over deze bijzondere man.(...)

Damen kwam uit een geslacht van rooms-katholieken. Zijn broer: “Aan onze familie is niets Joods.” Die mededeling wekte verwarring en verbazing. Hij schreef toch zelf over zijn in Sobibor vermoorde tantes? En zijn moeder die getraumatiseerd uit de oorlog was gekomen? Hij had toch een oom die meteen na de oorlog op alia was gegaan naar Sjechem? En dan al die neefjes en nichtjes die hij in Israël had wonen en die hij regelmatig bezocht? (…)

De bevolkingsregisters en trouwaktes bewijzen: er is niets Joods aan Paul. Zijn familie had hij verteld dat hij een cursus jodendom had gevolgd en nu Joods was, maar van een gioer of leergang is geen enkel bewijs terug te vinden. De familiegeschiedenis zoals Paul die niet alleen op papier zette maar ook aan diverse mensen vertelde, bleek uit de duim gezogen." (…)